कृति परिचय
प्रस्तुत कृति मुख्यतया ऋषि जसवंतजीना चातुर्मास स्थानोनुं निदर्शन करती ऐतिहासिक रचना छे। जेमां प्रारंभना १४ पद्योमां कृतिकारश्रीए ऋषिजीनी गुरुपरंपराना नामोल्लेखथी मांडी तेमना माता, पिता, गाम तथा वंशना नामनी, वैराग्यवासित थई दीक्षित थयानी तथा पदयोग्य जाणी गुरुभगवंत वडे पद अपाया सुधीनी विगतो अनुक्रमे गूंथी लई त्यार पछीना ३५पद्योमां ऋषिजीना चातुर्मास क्षेत्रोनी वर्णना आलेखी छे।
आ वर्णनामां कृतिकारे नोंध्या मुजब ऋषिजीना कुल ३९ चातुर्मासो थया, जेमां तेमणे सिरोहीमां ३ (१३मुं, २९मुं, ३१मुं), खंभात(त्रंबावती)मां ७ (२जु, ५मुं, ८मुं, १४मुं, २२मुं, ३५मुं तथा ३९मुं), पाटणमां ३ (३जु, १६मुं, ३२मुं), उसमा(उस्मान?)पुरमां ४(४थुं, १२मुं, १३मुं, २३मुं), सवि(सिव)पुरमां ३(६ठुं, ७मुं, २५मुं), वटपद्रपुर(वडोदरा)मां २(९मुं, ३३मुं), बुहरानपुरमां १(३४मुं), अहमदपुरमां ३(१०मुं, १५मुं, ३८मुं), राजनगरमां १ (११मुं), झालोरमां ३ (१२मुं, १७मुं, ३०मुं), पीपाडमां २ (१८मुं, २७मुं), आगरमां १ (१९मुं), अजमेरमां १(२०मुं), वगडीमां १ (२१मुं), गुंदवोच(गुंदोच)मां ३ (२४मुं, २६मुं, २८मुं), पोरबंदरमां १ (३६मुं), दीवमां १ (३७मुं) एम चातुर्मासो कर्यानी विगतो तो आलेखी छे ज, साथे साथे ऋषिजीनी निश्रामां थयेला व्रत-पच्चक्खाणनी, दानादि विविध ओच्छवोनी विगतो पण तेमां दर्शावाई छे। खास आ विगतोमां नोंधाएल खंभातना (२२मां) चातुर्मासमां नरा साह वडे शीलव्रत उच्चरायानी, गुंदवोच(गुंदोच)ना (एटले के सं. १६७५नुं) चातुर्मासमां साह पेथडनो पुत्र रूपसी दीक्षा माटे तैयार थता चातुर्मास पूर्ण थये मागसर सुद १२ना दिवसे तेने दीक्षित करायानी तथा खंभातना छेल्ला (एटले के सं. १६८८ना) चातुर्मास पछी मागसर सुद ८ना साह नराना पुत्र सरदारनी अनुमति लई ऋषि रूपजीने पदप्रदान करायानी विगतो अहीं विशेष ध्यानार्ह छे। जो के आ सिवायनी श्रावकोना वंदनादि सुकृतो विशेनी वातो पण नोंधनीय छे।
आम कृतिकारश्रीए कृतिनां ५४ पद्यो सुधी ऋषिजीना प्रारंभिक जीवननी वातो गूंथी लई कृतिना शेष पद्यो द्वारा ऋषिजीना अंत्य समयनी वर्णना आलेखी छे। आ वर्णनामां कृतिकारे ऋषिजीना अणसणना मनोरथनी, ऋषि रूपजीनी पृच्छा करी स्वमुखे अणसण उच्चरता पूज्यश्रीनी, ८ पहोरनुं अणसण पाळी देवलोकगमन करता ऋषिजीनी स्मृतिमां साह देदाना पुत्र प्रधान(मंत्री?)पदवाळा धनराज वडे सहुना इच्छित पूरा कराया(दान अपाया)नी विगतो नोंधी लई कृतिने अंते रूपजीनी गुणस्तवना, कृतिरचनासंवत् तथा स्वगुरुपरंपरानी आलेखना द्वारा कृतिनुं समापन कर्युं छे।
कृतिकार परिचय
कृतिमां नोंधाया मुजब कृतिकारश्री ऋषि रूपनी पाटे ऋ० जीवजीàऋ० वड वरसिंघजीàऋ० वरसिंघजीàऋ० जसवंतजीàऋ० विज्जाजीना शिष्य छे। पोते कया गच्छना छे तेवुं तेमणे कृतिमां क्याय नोंध्युं नथी, परंतु संदर्भग्रंथोमां तपासता तेओ लोंकागच्छनी परंपराना होवानुं जणाय छे। जोके संदर्भग्रंथोमां तेमना विशे कोई सामग्री मळती न होवाथी कृतिकारश्री माटे कशुं लखी शकाय तेम नथी। हा! मात्र कृतिलेखन प्रशस्ति जोता कृतिकारश्रीने कृतिलेखक वीरजी नामना शिष्य होवानुं जणाय छे।
हस्तप्रत परिचय
कविना ज शिष्य वडे लखाई होई प्रस्तुत हस्तप्रत कर्ताना तद्दन नजीकना समयनी प्रत छे। जोके कृतिना आपि, रहा, जनमो विगेरे शब्दोमां बोलचालनी भाषानी छांट होवाथी तेवा थोडा शब्द प्रयोगो छोडी दईए तो कृतिमां पाठ अशुद्ध लखाई गयो होय के छूटी गयो होय तेवी लेखन अशुद्धिवाळा स्थानो घणां ओछां छे। खास संपादनार्थे हस्तप्रतनी नकल आपवा बदल श्री डोसाभाई अभयचंद जैन संघ भंडार(भावनगर)ना व्यवस्थापकश्रीनो खूब खूब आभार।
जसवंत ऋषि चोमासां
श्री वीतरागाय नमः
प्रथम जिणेसर पाय-कमल, पहिलुं प्रणमी पाय ।
गछनायक गुण गायवा१, मझ मनि उलट२ थाय ।।१।।
मास वसंति कोकिला, देखी चकवो३ चंद ।
मोर मेघ गाजि करी, पामि परमाणंद ।।२।।
तेम मुझ उलट उपनो, गुरुगुण गावा अवदात४ ।
ते भवीयण तुम्हो सा(सां)भलो, जेहनो जस विख्यात ।।३।।
रुप ऋषिस्वर गुणनिलो५, जीवजी जुगह प्रधान ।
वड वरसिंघ वरसिंघजी, जस महिमा मेरु समान्य(न) ।।४।।
तास पाटि पटोधरुं, परबत-पुत्र पवित्र ।
सती सहोदरां जनमीया, कहिसु तास चरित्र ।।५।।
मरुधर देशिं जाणीइं, सोझित मोटुं गाम ।
वसि तिहां विवहारीया६, उसवंस अभिराम७ ।।६।।
परबत-घरणी८ सहोदरां, जनमो पुत्र-रतन ।
अनुक्रमि वैरागीयो, संयम उपरि मन ।।७।।
श्रीपूज्य स्वहस्ते करी, संयम दीधुं सार ।
तिहांथी अनुक्रमि आवीया, सवि(सिव)पुरि नगर मझारि ।।८।।
संघ तेडी श्रीपूज्यजी, पूछ्या पुरुषप्रधान ।
ऋषि जसवंतनि पद आपिए, एह छि गुणनिधान ।।९।।
संघ सहु वलतु कहि, वांदी सहीगुरु-पाय ।
पूज्य पटोधर थापीइं, जस नामि नव निध थाय ।।१०।।
संघ समक्षि९ श्रीपूज्यजी, निज पद दीधुं सार ।
संघ सहु आणंदीया, तव वरत्यो जय-जयकार ।।११।।
विहार करी वंदावता१०, आव्या गुजर देश ।
श्रावक सहु आणंदीया, सुणी सदगुरु उपदेश ।।१२।।
जस-कीरति वाधी घणी, जसवंतजीनी जाणि ।
जिनसासन दीपाववा, उदयो अवनी११ भाण ।।१३।।
श्रीपूज्य-पाट दीपावता, ऋषि जसवंत जगि जांण ।
तास चउमासां गायसु, सुणयो चतुर सुजांण ।।१४।।
।।राग–देशाख।।
श्रीपूज्य *1सीरोही आवीया, पूज्य प्रथम चउमासि ।
सकल संघ आणंदीया, पोहोचि मननी आस ।।१५।। श्रीपूज्य…
बीजु बंदिर 2खंभाइति, चोमासु सार ।
संघ सहु उछव करि, हइए हरख अपार ।।१६।। श्रीपूज्य…
3पाटिण पूज्य पधारीया[1]*,………………………………..*स ।
भणसाली भगति करि घणी, तृतीए चोमासि ।।१७।। श्रीपूज्य…
4उसमापुरि चउथुं करुं, पाचमुं 5खंभाइति ।
बुधिनीधानि बि१२ करां१३, 6/7सवि(सिव)पुर संघाति१४ ।।१८।। श्रीपूज्य…
8खंभाइति करु आठमुं, श्रावक सुखकार ।
धर्म-दीपति१५ थइ घणी, त्रांबावती मझारि ।।१९।। श्रीपूज्य…
9वटपद्र पटोधर आवीया, संघ हरख अपार ।
तप जप बहुला हवा१६, नवमि ते सार ।।२०।। श्रीपूज्य…
10अहि[म]दपुरि आवीया, दशमि सुख सार ।
अग्यारमे 11राजनगरमां, सोनी समझा अपार ।।२१।। श्रीपूज्य…
12/13उसमा[पुरि] उछव घणा, बि लगता१७ सार ।
14सात-सात१८ थयां खंभाइति, गाता हरख अपार ।।२२।। श्रीपूज्य…
।। राग–सारंग ।।
15अहिमदपुरि पनर१९ हवा रे, 16पाटिण रहा नव-सात२० ।
17जालोर सतरमु जाणीइ रे, जेहनी बहुली ख्यात२१ ।।२३।।
सुगुण नर सेवो ए गु[रु] सार, जस नामि सुख अपार (आंचली)
आठ-दश२२ 18पीपाडिं थया रे , 19आगरि उगणीसमु उदार ।
20अजमेरे महिमा घणो रे, दश-दशमुं२३ करुं सार ।।२४।। सुगुण…
21वगडी एकवीसमुं हवुं रे, बावीसमुं करुं 22खंभाति ।
साहा नरा सीलव्रत उचरि२४ रे, जेहनो जस विख्यात ।।२५।। सुगुण…
23उसमापुरि महिमा घणो रे, त्रेवीसमि थयो सार ।
भवीकजन समझा घणा रे, कहिता नावि पार ।।२६।। सुगुण…
चोमासि चोवीसमि रे, 24गु(गुं)दवचि गुणनो ठाम ।
साहा पेथड-पुत्र भणि घणु रे, जेहनु रुपसी नाम ।।२७।। सुगुण…
पटोधर पचवीसमि रे, 25सवि(सिव)पुरि सदगुरु सार ।
दानादिक उछव घणा रे, वरत्यो जय-जयकार ।।२८।। सुगुण…
सोल-दसमुं२५ 26गु(गुं)दवचि रहा रे, श्रावक हरख अपार ।
रुपकुमार तिहा सज२६ थया रे, वरवा संजम सार ।।२९।। सुगुण…
।। राग–सामेरी ।।
गु(गुं)दवचि नगरि उछव घणा, साहा पेथड-पुत्र दिक्षातणा ।
तेह तणा मनोरथ पोहोचि२७ अति घणा ए ।।३०।।
रुपकुमार तव सज थया, सामग्री सहुइ गहिगया ।
उछव करवा संघ स[वि] मला ए ।।३१।।
संवत सोल पंच्योतरि(१६७५), मागसिर शुदि बारसि सहि२८ करि ।
स्वहस्ते श्रीजसवंत संयम दीइ ए ।।३२।।
दिन दिन प्रति चढती कला, ऋषि रुप गुणे भला ।
गुणनिला सास्त्र सुविध२९ भणा भला ए ।।३३।।
27पीं(पी)पाडि पूज्य पधारीया, सतावीसमु सधारीया३० ।
28गु(गुं)दवचि अठ्यावीस पूरां थयां ए ।।३४।।
29सीरोहि सदगुरु आवि, संघ सहु मली वधावि ।
गोरी गावि उगणत्रीसमि उछव थावि ए ।।३५।।
30जालो[रि] त्रीस पूरां थयां, सीध-गुणे३१ 31स(सि)रोही रहा(यां) ।
योग-संग्रहे३२ 32पाटिणे पूज्य पधारीया ए ।।३६।।
33वडोदरि वारु धरी३३, सामग्री पोति३४ पुन्यभरी ।
तेत्रीसमि सदगुरुनी सेवा करी ए ।।३७।।
।। ढाल– फागना रागनी ।।
सूरति सदगुरु आवीया, श्रीसंघ हरख अपार ।
वधावि वर कामनी, बोलि जय-जयकार ।।३८।।
वोहोरा हापा हरख घणो थयो, वीरजी वारु विचार ।
दानादिक विध साचवि, पारिख प्रमुख उदार ।।३९।।
बुधिनिधान 34बुहरानपुरि, सोनी माणिकदाश(स) ।
इत्यादिक संघ सहु मली, वांदवा आवि उल्हास ।।४०।।
संघ सहु संतोषीया, पोहती मननी आस ।
अतीसि३५ समुं सहु जाणयो, श्रीगुरु रहा चोमासि ।।४१।।
पांत्रीसमुं पूज्य आवीया, 35त्रांबावती मझारि ।
संघ सहु साता घणी, उलट अंगि अपार ।।४२।।
।। राग–मारुणी ।।
कोणीक राजा रंजीउ३६, आव्या जाणी वीरजिणंदजी ।
तेम सोरठ संघ हरखीओ, सुणी आगमाह३७ मुणंदजी ।।४३।।
श्रीगुरु धन्य धन्यजी, जेहनि नामि परिमाणं[द]जी [आंकणी]
36पोरिबंदिर पूज्य पधारा, सकल संघ सुखकारीजी ।
विसा सोमजी वित३८ वावरि३९, हुया हरख अपारजी ।।४४।। श्रीगुरु…
पोरिबंदिर बार-त्रणि४० करीनि, मंगलपुरि वंदाविजी ।
वोहोरा मालजी प्रमुख संघ हरखि, वंदन काजि आविजी ।।४५।। श्रीगुरु…
बुधिनिधान 37दीवबंदिर आव्या, सकल संघ मनि भाव्याजी ।
नगरलोक सहु सामा आव्या, मोतीय थाल वधाव्याजी ।।४६।। श्रीगुरु…
सातत्रीसमुं४१ सदगुरु रहीनि, संघ सहु संतोष्याजी ।
दानादिक बहु विधि करीने, पंचा४२ अमृत पोष्याजी ।।४७।। श्रीगुरु…
38अहिमदपुरि आठ-त्रीस४३ करीनि, 39खंभाइति पूज्य आव्याजी ।
त्रीस-नवमुं४४ एह जाणयो, संघ सहु मनि भावा(व्या?)जी ।।४८।। श्रीगुरु…
दुहा– खंभाइति संघ पुछि करी, श्रीगुरु करि वीहार ।
अहिमदपुरि पूज्य आवीया, हुयो हरख अपार ।।४९।। श्रीगुरु…
साहा नरा-सुत सिरदार छइ, धर्मीजन दर्मदाश(स) ।
जणदार्श(स) वीरदाश(स) वखाणीइ, पुरवि सहुनी आस ।।५०।।
तास तणि आज्ञा लही, संघसु करि विचार ।
ऋषि रुपसीनि पद आपीए, मुझ मनि हरख अपार ।।५१।।
संवत सोल आठ्यासीइ४५(१६८८), मा[ग]सिर शुदि अष्टमी सोमवार ।
चढति दिन चडति कला, नीज पद दीधुं सार ।।५२।।
श्रीपूज्य संघ तेडी करी, बोला बुधिनीधान ।
ऋषि रुपसीहनि मानयो, एह छि गुणनीधान ।।५३।।
श्रीपूज्य श्रीजसवंतजी, आचार्य अणबीह४६ ।
तास पाट दीपाववा, ऋष्यांपति४७ रुपसीह ।।५४।।
॥ [राग-] धन्यासी ॥ ढाल– धवलनी ॥
संवत सोलि सार, अठ्ठासी(१६८८) ए अहिमदपूरि ए ।
श्रीजसवंत सुजाण, अणसणनि४८ मति उपनी ए ।।५५।।
पुछ्या पुरुषप्रधान, रुप ऋषिश्वर गुणनिलो ए ।
जो दीयो अनुमति आज, संथारो संघ-साखि४९ करुं ए ।।५६।।
मागसिर सुदि पुन्यम५० जाणि, पछिम५१ जामि५२ अणसण करु ए ।
श्रीजसवंत सुजाण, संथारो निज मुखि करो ए ।।५७।।
स्वपखी परपखी जाणि, आवि उलट अति घणो ए ।
वार वार वंदेव५३, जस महिमा वाधो घणो ए ।।५८।।
अणसण पालि सार, आठ पोहोरनुं५४ अति भलु ए ।
एगुणचालीसमुं५५ सार, आराधि अमर थया ए ।।५९।।
दिन दिन दीपयो एह, चंद्र परि चढती कला ए ।
आचार्य उद[य]वंत, दिनकरनी परि दीपयो ए ।।६०।।
धन्य धय(न?)वती धनराज, साहा देदा-सुत वख(खा)णीए [ए?] ।
सारि सहुना काज, प्रधानपदवी तुझ भली ए ।।६१।।
कलसलो– श्रीरुप जीवजी वड लघु वरसिंघ, आचार्य जसवंत ए ।
तास पाटि पेथड-नंदन, उदयो अवनी-कंत ए ।।६२।।
संवत सोल एकाणुया(१६९१) वर्षे, कार्तिक वदि छठि गुरु ।
त्रांबावतीइ रचां५६ चोमासा, पाठक जननी सुखकरु ।।६३।।
श्रीपूज्य जसवंत शिष्य सुंदर, ऋषि विज्जा गुण-धार ए ।
तास शिष माधव जंपि, श्रीसंघ जय-जयकार ए ।।६४।।
।। इति श्रीचतुर्मासा संपूर्णं।।
श्री६ आचार्यजी ऋषि श्री६ जसवंतजी, तस्य शिष्य ऋषि श्री५ विज्जाजी तस्य शिष्य ऋषि श्री५ माधवजी तस्यांतेवासी ऋ० लिखितं ऋ० वीरजी।। छ।। पठनार्थं बा० झीलां।।
शब्दार्थ
१.गावा, २. होंश, ३. चक्रवाक पक्षी, ४. वृत्तांत, ५. गुणवान, ६. व्यापारीओ, ७. मनोहर, ८. पत्नी, ९. सामे, १०. वंदना करावता, ११. पृथ्वी पर, १२. बे, १३. कर्या, १४. साथे, १५. धर्मनो प्रकाश, १६. थया, १७. सळंग, १८. चौद[मुं], १९. पंदर[मुं], २०. सोळ[मुं], २१. प्रसिद्धि, २२. अढार[मुं], २३. वीस[मुं], २४. स्वीकारे छे, २५. छवीसमुं, २६. तैयार, २७.पूर्ण थाय, २८. नक्की, २९. सारी रीते, ३०. पधार्या, ३१. सिद्धना गुण, ३२. योग (?), ३३. धरती पर(?), ३४. सिलकमां, ३५. अतिशय (समान), प्रभावशाळी, ३६. खुश थया, ३७. आगमन, ३८. संपत्ति, ३९. वापरे छे, ४०. छत्रीस[मुं], ४१. साडत्रीशमुं, ४२. ?, ४३. आडत्रीश[मुं], ४४. ओगणच्यालीश[मुं], ४५. अठ्यासीए, ४६. निर्भय, ४७. ऋषिओना स्वामी, ४८. मरण सुधीना उपवासनुं एक तप, ४९. संघनी साक्षीए, ५०. पूनम, ५१. पाछली, ५२. रात्रीए, ५३. वंदना करे छे, ५४. प्रहर-काळ विशेष, ५५. ओगणचालीशमुं, ५६. रच्यां.
o O o
* अहीं अंग्रेजीमां आपेला क्रमांको चातुर्मासना स्थानोने दर्शावे छे।
कृति परिचय-
आ कृति कलश सहित कुल २३ गाथामां रचायेली छे। पू. मानविजयजी म.सा. ए अद््भुतशैलीमां परमात्मानां १०८ नामोनुं गाथामां प्रास साथे निरूपण कर्युं छे। वितराग परमात्मानां १०८ नाम प्रथम ९ गाथामां वर्णवेलां छे। ते पछीनी गाथाओमां अकर्तापि कर्ता, अहर्तापि हर्ता, अभोक्तापि भोक्ता आदि विशिष्ट विशेषणो साथे प्रभुनां नाम, जाप, ध्यानथी आत्माने केवा-केवा लाभो प्राप्त थाय छे तेनी वर्णना साथे परमात्मानी स्तवना करी छे। कविए सारी उपमाओ द्वारा परमात्मानां नाम, जापनो महिमा वर्णव्यो छे, यथा तापथी मीण ओगळी जाय छे, तेम प्रभुना जापरूपी अग्निथी कर्म तत्क्षण बळी जाय छे। परमात्मानी आज्ञानुं महत्त्व बहु ज सरस रीते समजाव्युं छे यथा- “तुझ आंण प्राखें जिको धर्म भाखें, विणा लूण ते अन्ननो स्वाद चाखें” अर्थात् प्रभु तारी आज्ञा विना जे धर्म कहे ते लूण विनाना अन्ननो स्वाद चाखे छे। आम कृति खूब ज रसाळ छे। कृतिमां रचना वर्ष अने स्थळनो उल्लेख नथी। कृतिनी भाषा संस्कृतमिश्रित मारुगूर्जर छे।
कर्ता परिचय-
प्रस्तुत कृतिना अंते प्राप्त विगत प्रमाणे आ कृतिनी रचना पू. शांतिविजय म.सा. ना शिष्य वाचक मानविजय म.सा.ए करी छे। ते सिवाय कर्ता विशे विशेष कोई माहिती उपलब्ध नथी।
प्रत परिचय-
जैनानंद पुस्तकालय, सुरतमां संग्रहित हस्तप्रत क्रमांक ३०९६मां वीतराग अष्टोत्तरशतनाम स्तोत्र छे। १ पेज पर लगभग १० थी ११ पंक्ति तथा १ पंक्तिमां प्रायः १५ थी २८ अक्षर छे। बन्ने बाजु हांसियामां पार्श्व लाईन छे। अक्षर सुंदर, स्पष्ट अने समझाय तेवा छे। प्रतिलेखकनी असावधानीथी अमुक स्थाने पाठो अशुद्ध उताराया छे। जोके समझाय तेवा पाठने बाद करतां अत्रे शेष पाठो यथातथ राख्या छे। ते बाबत वाचको ध्यानमां ले।
श्री वीतराग अष्टोत्तरशतनाम स्तोत्र
।। श्री ऋषभदेवाय नमः ।।
स्वयंभू(भु) विभू(भु) शंभू(भु) सर्वज्ञ इ(ई)श, परत्मा परव्रन्य(ब्रह्म)१ पाता२ अनीश३ ।
सुरूपी अरूपी चिदानंदरूप, स्वयंबुद्ध संसुद्ध४ सिद्ध स्वरूप ।।१।।
अनादी(दि) अनासी अनासी अनासी, सुखासी नभासी५ उदासी अफासी६ ।
त्रिलोकाग्रवासी त्रिकाल-प्रकासी, सदाचिद्धि(द्वि)लासी अनब्ज(क्ष)त्ररासी ।।२।।
अनिद्रो अमुद्रो समुद्रो तिमुद्रो, अतंद्रो७ अरूद्रो८ अछिद्रो अनिंद्रो ।
गुणातीत अर्हन् अमायी अनंत, गुणात्मा महात्मा महस्वी महंत ।।३।।
विधाता विधी(धि)ब्रह्म लोकेश विष्णू, जगद्व(वं)द्य देवादिदेव प्रभूष्णू ।
महासौख्यकृत् सार्वसंसारमुक्त, निरातंक९ निःसंग निःशोक शक्तः१० ।।४।।
जिनो पारगो केवली वीतराग, महानंद निस्फंद११ अद्धै(द्वै)त१२ भाग ।
स्वयंवेद्य तीर्थंकरो तीर्थनाथ, जगन्नाथ अध्यात्मिक-प्राणनाथ ।।५।।
महामोहजेता जगद्भाववेत्ता, अपायापनेता१३ शिवश्री प्रणेता ।
प्रणष्टाष्टकर्मा गतोपाधि-धर्मा१४, विराजत् स्वधर्मा स्फूरत्पूर्णशर्मा१५ ।।६।।
शिवो१६ शंकरो सर्वदर्शी पुराण, पुमान् बुद्ध सांख्य प्रतितप्रमाण१७ ।
महादेव मृत्युंजयो मार्गदायी, महेशो महाव्रत्यनंग-प्रमायी ।।७।।
अनंताऽच्युत१८ श्रीपती(ति) विस्व(श्व)रूप, हृषीकेश१९ अव्यक्त व्यक्त स्वरूप ।
अचिंत्यो अजो२० अव्ययो आत्मयोनि, अनेकांत संक्रांत निर्देशयोनि ।।८।।
महाशांतिकृत् शांतिदो शांतिनिष्ट, महाप्रातिहार्य प्रभाव प्रकृष्ट ।
असंगी प्रसंगी अनंगी अभंगी, वरज्ञप्ति२१ दष्टयादि लिंगी अलिंगी ।।९।।
जिननाम ए एकसो आठ भास्यां, जिणें आपणा चित्तमांहि निवास्यां ।
टलें तेहनैं कष्ट संकलिष्ट भाव, जी(जि)नाधीशनों छै अचि(चिं)त्यानुभाव ।।१०।।
अकर्तापि कर्ता अहर्तापि हर्ता, अभोक्तापि भोक्ता अयोक्तापि योक्ता ।
अनध्यक्ष अध्यक्ष लक्षो अलक्ष, अनेकोपि एको सपक्षो अपक्ष ।।११।।
नमो भूर्भुवः स्वस्त्रयी नाथनाथ, करो दासनें हाथ देई सनाथ ।
प्रभो तुं मिल्यो जेहनें नाथ साथी, कहो किम रहें ते अनाथे अनाथी ।।१२।।
करे स्युं ग्रहा संग्रहा कर्म केरा, लिइं उठि(ठी) जे नाम तेरा सवेरा ।
तुझ नाम जापै गले कर्म तापैं, यथा मीण तहखीण ते होइं आपें ।।१३।।
तुझ नाम पाठें सवी(वि) पाप धाठें, असुद्धाइ नाठें रहुं सु(शु)द्ध ठाठें ।
अहं बुद्धि जावें तुंही बुद्धि आवें, तुंही भाव पावें, प्रभु ध्यान फावें ।।१४।।
पती(ति) तुं छती(ति) तुं गती(ति) तुं मती(ति) तुं,
युती(ति) तुं श्रुती(ति) तुं स्तुती(ति) तुं कृती(ति) तुं ।
नही कर्मनो नाश तुझ ध्यान पासें, तिणें चित्तमांहिं महायोगि(गी) राखें ।।१५।।
नही रोगनैं शोगनो भोग तेहनें, रिदें२२ तुं वस्यो उल्लस्यो नाथ जेहनें ।
रहें जे वनी(नि)२३सी (सि)ह निरबीह२४ पोतें,
न होए तिहां स्वा(श्वा)पद२५ चार जोतें ।।१६।।
तुझ ध्याननो मुझ एहज उपाय, जपुं ताहरूं नाम भावें त्रिसाय२६ ।
न को मंत्र नवि तंत्र नवि यंत्र एहवो, महानंदकारी तुझ नाम जेहवो ।।१७।।
तुझ नामथी माहरूं मन भरायुं, वरायुं२७ परायुं ग्रहें नहीं हरायुं ।
ठरायुं थइं संभरायुं धरायुं, फरायुं विपर्यासथी तो सरायुं ।।१८।।
तुझ आंण प्राखें जिको धर्म भाखें, विणा लूण ते अन्ननो स्वाद चाखें ।
बहु शास्त्र राखें मुधा ग्यांन धाखें२८, पणि स्वाद तो आम्रनो पक्क साखें ।।१९।।
न धर्मो स(सं)न्यासे नही गेहवासें, न धर्मो उवासे२९ नही अन्न-ग्रासें३० ।
न धर्मो प्रवासें नही नित्यवासें, न धर्मो उदासें नही मोक्ष-आसें ।।२०।।
न धर्मो अवासें नही रण्यवासें, न धर्मो अभ्यासे नही रक्तवासें ।
नही श्वेतवासें नही मुक्तवासइं(सें), अछें तुझ दासें निरासैं उपासें ।।२१।।
नही देहनें गेह तुझ किंम उपासैं३१, वरासें३२ नफासें३३ स्वपासे३४ नवासें३५ ।
तथापि प्रभू ध्यानमाहिं रहीइं, वहीइं सिरि आण इंम गहगहीइं ।।२२।।
।। कलस ।।
इअ वीतरागें भक्तिरागें संत गुणकीर्तन करिउं,
संवेग जागैं भव विरागै ध्यांन जिननुं में धरिउं ।
बुध शांतिविजय विनेय वाचक मानविजय कहैं मुदा,
जिनराज नामें सीस नामैं होइं अविचल संपदा ।।२३।।
।। इति श्री वीतराग अष्टोत्तरशतनाम स्तोत्रं ।।श्रीरस्तुः ।।
सं.०१७७९ वर्षे पोस शुदि ५ दिने लिपिकृतं । वाच्यमानश्चिरजीयां।
शब्दकोश
१ परव्रन्य(ब्रह्म)-विशुद्ध आत्मस्वरूपवाळा, २ पाता-रक्षण करनार, ३ अनीश-सर्वोच्च, ४ संशुद्ध-पवित्र, ५ नभासी-मौनी?, ६ अफासी–स्पर्श रहित, ७ अतंद्रो-तंद्रा रहित, ८ अरूद्रो-भयानकताथी रहित, ९ निरातंक-सर्व पीडा तथा भयरहित, १० शक्त-सामर्थ्यवाळा, ११ निस्फंद-स्थिर?, १२ अद्धै(द्वै)त-अभेद, भेदरहित, १३ अपायापनेता-अनिष्ट-विपत्ति-भय दूर करनार, १४ गतोपाधिधर्मा-उपाधि रहित धर्मवाळा, १५ स्फूरत्पूर्णशर्मा-प्रगट थयेल पूर्ण सुखवाळा, १६ शिवो-कल्याण करवावाळा होवाथी शिव, १७ प्रतितप्रमाण-अनेकांतवादथी सर्वसत्यवाळा, १८ अनंताऽच्युत-अनंत अवस्थाने पामेला पतित नहीं थनार, १९ हृषीकेश-इन्द्रियोना मालिक, २० अजो-जन्म रहित, २१ वरज्ञप्ति-श्रेष्ठ ज्ञानवाळा, २२ रिदे-हृदयमां, २३ वनी(नि)-वनमां, २४ निरबीह-निर्भय, २५ स्वा(श्वा)पद-हिंसक प्राणी, वाघ, २६ त्रिसाय-त्रण काळ, २७ वरायुं-ग्रहण करायेलुं, २८ धाखें-?, २९ उवासे-उपवासमां, ३० ग्रासें-खावामां, ३१ उपासैं-सेवा, उपासना, ३२ वरासे-?, ३३ नफासें-?, ३४ स्वपासे- पोतानी नजीक, ३५ नवासें-?